ВУСНЫ ЧАСОПІС
“БЕЛАРУСІ Я Ў ЛЮБОВІ ПАКЛЯНУСЯ”
настаўнік беларускай мовы і літаратуры: Мышкавец Ірына Вацлаваўна
Тэма : Беларусі я ў любові паклянуся
Мэта : 1.Пашырыць веды вучняў аб гісторыі роднага;
2.Фарміраваць уменне выдзяляць галоўнае ў жыцці.
3.Выхоўваць любоў да родных мясцін, бацькаўшчыны, пачуццё пат-
рыятызму, грамадзянскасці, адказнасці ў сябе, як гаспадара
найпрыгажэйшага краю і чалавека, ад якога залежыць будучыня
краіны.
Эпіграфы:
Адзінай мэты не зракуся,
і сэрца мне не задрыжыць:
як жыць – дык жыць для Беларусі.
А без яе – зусім не жыць.
Л.Геніюш
Няма ў чалавека нічога прыгажэйшага і даражэйшага, чым Радзіма. Чалавек без Радзімы- жабрак.
Я.Колас
Ход урока
І Слова настаўніка. Праслухоўванне песні “Жураўлі на Палессе ляцяць”
Настаўнік. Як вы разумееце сэнс радкоў песні? Давайце звернемся да эпіграфаў і патлумачце, калі ласка, як вы іх разумееце.
Настаўнік. Недарма гавораць:”Што Радзіму, як і бацькоў, не выбіраюць”.
- Калі вы першы раз усвядомілі, што вам блізкія традыцыі вашых бацькоў, дзядоў?
-Ці хочаце вы прадоўжыць справы пачатыя бацькамі?
-Ці задумваліся калі-небудзь, што ваша будучыня і будучыня Беларусі- еднасныя паняцці?
Настаўнік. Першая старонка “Родная старонка- духоўны скарб народа”
Давайце звернемся да гісторыі нашай Радзімы.
— Любоў да Радзімы — гэта не абстрактнае, а рэальнае пачуццё, якое кожны чалавек можа выказаць у штодзённым жыцці шчырымі словамі, карыснымі справамі, светлымі думкамі. Свой родны куточак (малую радзіму) мы любім як часцінку нашай Бацькаўшчыны. А кожная часцінка — своеасаблівы духоўны скарб, які неабходна зберагаць і павялічваць, каб і наступныя пакаленні маглі сказаць: «Зямля бацькоў — мая зямля».
Кожны чалавек павінен ганарыцца той мясцінай, дзе нарадзіўся і жыве: павінен мець пачуццё нацыянальнай годнасці. А гонар, у сваю чаргу, мацнее ад назапашвання ведаў пра самыя цікавыя і адметныя звесткі з гісторыі роднага куточка: якой была мясцовасць у даўнейшыя часы, адкуль паходзіць назва, якія цікавыя людзі жылі і якімі сваімі справамі, здольнасцямі запомніліся ў народзе. І толькі так узнікае неабдымная любоў да Радзімы, вялікі гонар за яе дасягненні, імкненне зрабіць свой уклад у агульную справу.
Настаўнік. Давайце правядзём віктарыну на лепшага знаўцу нашай Радзімы.
- Якія ўсходнеславянскія плямёны былі продкамі беларускага народа? (Дрыгавічы, крывічы, радзімічы);
- Якое самае распаўсюджанае дрэва на тэрыторыі Беларусі? (сасна);
- Сімвал сучаснай Беларусі, адкрыты ў Мінску ў чэрвені 2006 года? (Нацыянальная бібліятэка);
- Хто з’яўляецца аўтарам нарыса “Падарожжа па краіне беларусаў”? (Віталь Вольскі);
- Чаму дзень 26 красавіка 1986 г. ўвайшоў у гісторыю Беларусі і ўсяго чалавецтва як адна з самых трагічных старонак 20 стагоддзя? (Чарнобыльская аварыя);
- Што такое дзяжа? (Посуд для заквашвання цеста);
- Імя першай асветніцы, полацкай князёўны. Першая жанчына, кананізаваная праваслаўнай царквой у святыя.(Ефрасіння Полацкая);
- Марка халадзільнікаў і пральных машын, што выпускаюць у Мінску? (Атлант);
- Мастацкі кіраўнік ансамбля “Песняры” (Мулявін Ул.);
- Як называлася першая газета, якая пачала выходзіць на беларускай мове? ;
- Якое дрэва карысталася на Беларусі пашанай, чаму? (Ліпа - лапці);
- Сталіца ВКЛ? (Вільня);
- Полацкая князёўна, дачка князя Рагвалода. (Рагнеда);
- Мужчынскі галаўны ўбор з казырком. (Картуз);
- Лялечны тэатр, вядомы з 16 стагоддзя. (Батлейка);
- Імя пісьменніка, які нарадзіўся ў в. Вязынка? (Я. Купала);
- Прыстасаванне для разгладжвання , качання бялізны? (Качалкі);
- Імя галоўнага бога ў язычніцкай рэлігіі беларусаў? (Сварог – бог неба);
- У народзе існавала Перунова свята, якое адзначалі 2 жніўня. А якое свята цяпер святуюць беларусы? (Ілля);
- Пісьменнік, якому належыць твор “Зямля пад белымі крыламі”? (Ул. Караткевіч);
- У старажытнасці – свята ў гонар мядзведзя, якое спраўлялі ранняй вясной. (Камаедзіца);
- Звычай, калі восеньскімі ці зімовымі вечарамі дзяўчаты збіраліся папрацаваць у адной хаце. (Вячоркі);
- Самае вялікае возера ў Беларусі? (Нарач);
- Духавы інструмент, які гучыць на гуляннях у час зажынак, дажынак. (Акарына);
- Каму належаць словы “Мой родны кут, як ты мне мілы…”? (Якубу Коласу)
Другая старонка “ Мір – найвялікшая каштоўнасць”
Настаўнік. Дарагія рабяты! Сёння ў нас з вамі радасны і ўрачысты дзень- мы адзначаем Дзень роднай мовы. Я прачнулася радасная і шчаслівая ад таго, што пайду ў школу, сустрэнуся з вамі, змагу працаваць спакойна на ўроку, бо ведаю, што нам нічога не пагражае, для нас створаны спрыяльныя ўмовы для жыцця і шчасця. А гэта дзякуючы таму, што жывём мы ў такой цудоўнай краіне, імя якой – Беларусь. Выступаючы на пятым Усебеларускім народным сходзе Прэзідэнт нашай краіны Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка падкрэсліў, што “ ў сучасных умовах самыя галоўныя , самыя дарагія нашы каштоўнасці – гэта мір, незалежнасць, бяспека кожнага. Беларусы хочуць захаваць мір і спакой у краіне, настроены на стваральную працу ў імя сваёй будучыні і будучыні падрастаючага пакалення”. У нашай краіне захоўваюцца мір і спакой, таму што на міжнароднай арэне Рэспубліка Беларусь выступае ў ролі адказнага і надзейнага партнёра, які жадае ўсім народам міру і дабра.
Трэцяя старонка ”Родная зямля”
Вучаніца. На планеце Зямля сярод некалькіх соцен краін ёсць толькі адна для мяне, імя якой- Беларусь. Я тут нарадзілася, расту, усталёўваюся ў жыцці, адчуваю памылкі, радуюся і засмучаюся, мару і будую планы на будучае, а яно не за гарамі, бо я вучуся ў дзявятым класе. Некаторыя людзі нават і не задумваюцца, што ўсе гэтыя дзеянні мы выконваем у родным кутку, пад мірным небам. І не важна што гэта : ці то вёска, вялікая і прыгожая, а мо і забытая, пакінутая насельнікамі, з простымі драўлянымі хатамі; ці то горад са шматпавярховымі будынкамі, мы заўсёды павінны шанаваць і цаніць тое месца, дзе з’явіліся на свет, дзе прайшлі нашы самыя найлепшыя гады – гады дзяцінства, бестурботныя і шчаслівыя…
Вучань. Штодня мы ходзім у горадзе ці ў вёсцы па адных і тых жа вуліцах, бачым адны і тыя ж малюнкі. Мы заклапочаны сваімі справамі, вучобай, перажываннямі. Тое, што вакол нас, па-за нашым светам ператвараецца ў звычны размыты пейзаж, якога і не заўважаем наогул. Мы думаем аб тым, што недзе далёка, у другой краіне, ёсць неапісуемая прыгажосць. Нам здаецца, што толькі там мы зможам убачыць нешта незвычайнае, але не задумваемся, што незвычайная прыгажосць ёсць і ў нас. Трэба толькі ўмець гэта заўважаць. Беларускі пісьменнік Тарас Хадкевіч пісаў:
Мы едзем далёка да мора,
На чужыя глядзець гарады,
І часта, так часта бывае,
У такім сумятлівым жыцці
Мы сваёй не заўважаем красы.
Чацвёртая старонка “ Адкрыццё сябе”
Вучань. Але аднойчы… Аднойчы наступае прасвятленне, прыгожае і раптоўнае, як маланка. Я думаю, што гэтыя хвалі, якія праходзяць па нашым целе, з’яўляюцца ў тую хвіліну, калі мы ( людзі), гонячыся недзе наперад і стараючыся апынуцца далёка, спыняемся, знімаем акуляры і глядзім на свет зусім іншымі, незатуманенымі вачыма.
Пятая старонка” Беларусь неабдымная”
Вучань. А паглядзець у нас ёсць на што. Хіба замежныя турысты не захапляюцца велічнасцю і непаўторнасцю Мірскога і Нясвіжскага замкаў, Нацыянальнай бібліятэкай, Палацам Рэспублікі?… Канечне, усіх знакамітасцей нашага краю не пералічыць, іх многа. Пра іх складзены творы, яны адлюстраваны ў жывапісе, адным словам, паглядзець і палюбавацца ёсць чым . Усё гэта з’яўляецца гонарам і гордасцю нашага народа. А народ наш беларускі ! Пра яго лепшыя рысы напісана таксама многа: Рыгор Барадулін “ Мы – беларусы!”, Уладзімір Караткевіч “ Беларуская песня”, Ніл .Гілевіч “ Родныя дзеці”, Я.Колас “ Новая зямля”…
Вучань. Гаворачы пра Радзіму, не магу не сказаць некалькі слоў пра маю маленькую радзіму - Нясвіжчыну. А чым жа праславіўся мой Нясвіж? Сваёй гісторыяй, культурай, працавітымі і таленавітымі людзьмі. Колькі тут нарадзілася, вучылася і працавала вядомых людзей: род Радзівілаў, Сымон Будны, Якуб Колас, Уладзіслаў Сыракомля, Янка Купала, Кузьма Чорны… На Нясвіжчыне нарадзіліся і жылі беларускія паэты : Уладзімір Жылка, Сяргей Новік- Пяюн, Паўлюк Прануза, Міхась Сазончык… А колькі цяпер тут жыве, вучыцца і працуе таленавітых людзей? Вельмі многа, і ўсе яны з’яўляюцца прадаўжальнікамі спраў нашых славутых землякоў.
Шостая старонка “ Наш запавет – берагчы мір”
Вучань А што для нас, для тых, хто вучыцца ў школе, значаць перамога, мінулая вайна? Мы не бачылі ўласнымі вачыма ўсяго таго, што адбывалася тады, але ведаем пра ваеннае ліхалецце ад бабуль і дзядуль, якія перажылі гэта, пра гэта расказваюць кадры кінахронікі, кнігі і карціны. Памяць- гэта, несумненна, самае дарагое, чым узнагародзіла прырода чалавека. Яна непадуладная часу. І колькі б не прайшло часу пасля вайны, але мы, дарагія мае сябры, павінны помніць пра тых, хто набліжаў Дзень Перамогі. Чым далей аддаляюцца ад нас тыя падзеі, тым больш яскравым і велічным робіцца іх сэнс і вага.
Настаўнік. Вывад. Як сказаў Кіраўнік краіны на 5 Усебеларускім народным сходзе аб тым, што важнейшы ўрок дае нам мінулае. “ Нельга быць бяспечным і самаўпэўненым. Нельга лекгадумна адносіцца да будучыні. Нельга дазволіць застаць сябе знянацку… На прыкладзе нашых суседзяў мы ўпэўніліся: мір – вялікая, велічайшая каштоўнасць! Страціць яго лёгка, а шлях ад міру да вайны можа быць вельмі кароткім”.
Сёмая старонка “ Нашы летуценні “
Вучаніца. Мой дзед быў удзельнікам вайны , які не на словах зведаў жахі вайны. Мы любілі хадзіць з ім на рыбалку, дык ён заўсёды гаварыў мне : “ Добра , мая ўнучачка, што ты жывеш у краіне, дзе не чуваць стрэлаў. Прачынаешся ты шчаслівая ад таго, што наступіў новы дзень, сонейка шле свае промні табе ў твар і сагравае тваю душу”.
Вакол пануе цішыня. І раптам у цябе клюе. Паплавок схаваўся пад вадой. Ты спяшаючыся цягнеш рыбку і … Ура! Залатая рыбка ў цябе на далонях. Жоўтая луска золатам асвятляе цябе. А рыбка, як звычайна, абяцае выканаць тры жаданні. Што ты папросіш?
- Канечне ж, міру! Сабе,родным, дзеткам усіх краін, дзе сёння ідуць баявыя дзеянні, сябрам, суседзям, усім людзям на планеце. Шчасця, дзядулечка, простага чалавечага шчасця. Для дзяцей – шчасця салодкага, з падарункамі. Для сябе- здзяйснення маёй мары – паспяхова закончыць школу і паступіць у інстытут. Для аднакласнікаў – шчасця ад любімых урокаў, цудоўных настаўнікаў. Для хворых – шчасця ў здароўі. Каб раненыя дзеткі не цярпелі мукі, каб ветэраны дажылі да 100 гадоў, і вайны больш не зналі. А яшчэ я хачу, залатая рыбка, каб усе людзі ўсміхаліся і ніколі не плакалі, бо ўсмешка – лепшая зброя ад бяды.
Загадаўшы жаданне, я адпусціла рыбку ў ваду і заглядзелася ў блакітную гладзь возера. Вада празрачная- празрачная. Відаць каменьчыкі на дне возера і домік залатой рыбкі. Як ціха вакол. А над галавой такое блакітнае неба. У небе кружаць буслы, нічога не баяцца. Ды і чаго ім баяцца ў нашай краіне? Будуй сабе гнёзды, выводзь птушанят. Лаві на балоце жаб.
Восьмая старонка ”Малітва да Бога і да народа”
Вяртаючыся з рыбалкі, дзядуля просіць мяне зайсці з ім у адно месца. Чэсна прызнаючыся, я тут была ўжо не адзін раз, але згаджаюся, іду за ім. Падыходжу і бачу: дзядуля стаіць каля магілкі, нешта шэпча. Прыбліжаюся, і да майго слыху даносяцца словы:
– Вось я зноў прыйшоў павітацца з вамі, мае дарагія. Але на гэты раз не адзін, з унучкай.. Прывёў яе, бо хачу, каб ведала, якая яна шчаслівыя, што жыве ў мірны час. Каб зразумела, што шчасце яе не ў колькасці злоўленай рыбы, заробленых грошах, купленых убораў . Што шчасце ў мірным, спакойным жыцці. Яна жыве ў мірнай краіне, не ведаючы клопату і бяды. Вайна адышла ў далёкае мінулае, стала старонкай гісторыі. Але і я, і яна не маем права забыцца пра яе, таму што амаль кожную сям’ю, кожны дом закранула ваеннае ліхалецце сваім вогненна-чырвоным крылом. Я малюся і буду маліцца за тое, каб у нашых душах не было злосці, эгаізму, маладушнасці, злых людзей з каменнымі сэрцамі. Хачу перафразаваць словы Ф.М. Дастаеўскага: «Не толькі прыгажосць, а таксама міласэрнасць і дабро выратуюць свет». Дзядуля змахнуў, як мне падалося, з маршчыністай шчакі слязу, адышоў крышку. Мы маўчалі. Маўчаў дзед, а потым сказаў: “ Дзякуй Богу і нашаму народу за мірнае неба. Мы зробім усё магчымае, каб быў мір на зямлі!”
Дзявятая старонка ”Шчасце жыць пад мірным небам”
Вучань. На небе з’явілася хмарка. І …пайшоў грыбны дождж. Цёплы-цёплы. Вось і вясёлка засмяялася. Я працягнула рукі да яе, і мне падалося, што яна паклала мне ў далоні сваю сяміколерную радасць . Так і пайшлі мы з ёй, узяўшыся за рукі, каб падарыць людзям мір. Усім раздалі па кавалачку , не забылі і залатую рыбку, каб быць ёй удзячнымі. А вясёлка ўсё ўсміхалася і ўсміхалася ўсімі сваімі колерамі, у якіх адлюстроўвалася і аранжавае сонца,і бляск жоўта-залатой рыбкі, і зеляніна лясоў і палёў, і блакіт неба, і сінява васількоў і хмаркі, з якой нарадзілася,і фіялетавая ноч. А я падумала:
Какое счастье жить под мирным небом,
Не видя диких ужасов войны.
Кормить с руки всех птичек белым хлебом
И жить под радугой родной страны.
Настаўнік. Пачуўшы ад вас агульначалавечыя якасці, я парадавалася за вас. Вы разумныя, прыгожыя, патрыятычна настроеныя. Трэба сказаць дзякуй бацькам і настаўнікам, ад якіх вы перанялі традыцыі беларускага народа і яго каштоўнасці. Ніхто не падасць вам прыгожае жыццё на “талерцы”. Толькі працуючы разам, мы пабудуем моцную і квітнеючую Беларусь. Многае ўжо зроблена і робіцца. Вы можаце стаць актыўнымі ўдзельнікамі агульнанародных спраў. Напрыклад, праводзіць суботнікі, весці “здаровы лад жыцця”, добра вучыцца і наогул быць сумленнымі людзьмі.
Хочацца пажадаць вам, каб вы займайліся самаадукацыяй і станавіліся сапраўднымі грамадзянамі сваёй краіны- Рэспублікі Беларусь.
Дзясятая старонка ”Хай будзе мір ва ўсім свеце” Вучань. Мы зараз знаходзімся на ўроку, дзелімся інфармацыяй, будуем планы, а ў гэты час па тэлебачанні паказваюць падзеі, якія адбываюцца ў свеце- баявыя дзеянні. Божа мой, які жах! Чаму так паступаюць людзі, бо мы ўсе ведаем, што такое вайна? Чаму дапусцілі зноў, каб свет здрыгануўся перад жудаснымі злачынствамі, каб мірныя людзі, у тым ліку дзеці і моладзь, зноў прайшлі праз ваеннае пекла. Самае страшнае, што неспакойна цяпер многа дзе ў свеце, бо там ідуць крывавыя баі. Пагэтаму ад свайго імя і імя маіх равеснікаў я прашу ў Бога:
Нічога я больш не жадаю, нічога- Толькі прашу ўсемагутнага Бога: -Божа адвечны, Божа магутны, Збаў ад няволі край наш пакутны. Хай будзе мір ва ўсім свеце!
Настаўнік. Вось і скончаны наш урок “Беларусі я ў любові паклянуся.” Давайце падвядзём вынікі:
- Аб чым даведаліся? 2. Што вас здзівіла і чаго не ведалі?
- Аб чым задумаліся? 4. Якімі паўсталі перад намі нашы дзяды, прадзеды?
- Якімі, на ваш погляд, трэба быць сённяшнім беларусам?
- Якія трэба мець чалавечыя якасці, каштоўнасці?
(грамадзянінам, патрыётам, духоўным, гуманістам, любіць Радзіму)
Сённяшнюю размову хочацца скончыць словамі:
Не знішчым мы, не страцім, не загубім
Сваіх азёр, лугоў, сваіх лясоў.
І родны край, і мову не разлюбім —
У кожным сэрцы гэты дзеяслоў.
Гульня “ Камплімент”. Усе становяцца ў круг і жадаюць адзін аднаму міру і спакою.
свернуть